افراد زیادی در سطح جهان در معرض کمبود ویتامین ب ۱۲ قرار دارند. ممکن است با خود بگویید خب این افراد می‌توانند به راحتی با مصرف منابع غنی از ویتامین ب ۱۲ کمبودشان به این ویتامین را جبران کنند. اما قضیه با این سادگی‌ها نیست. گاه کمبود ویتامین ب ۱۲ نه صرفاً به سبب رژیم غذایی بلکه به سبب کاهش جذب آن در روده است. در این نوشتار به مواردی که موجب کمبود ویتامین ب ۱۲ می‌شوند می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
علل کمبود ویتامین ب ۱۲
۱- گیاه‌خواری:
اکثر منابع ویتامین ب ۱۲ حیوانی هستند، لذا گیاه‌خواران و به ویژه وگان‌ها باید توجه بیش‌تری به کمبود ویتامین ب ۱۲ داشته باشند. ۴۰ تحقیق نیز در این باب صورت گرفته و دریافته شده که کمبود ویتامین ب ۱۲ در میان وگان‌ها به نسبت گیاه‌خوارها بیشتر دیده می‌شود. با این حال، تمامیِ گیاه‌خواران بایستی هر چند مدت یک بار برای تشخیص کمبود ویتامین ب ۱۲ مورد بررسی قرار گیرند.
به یاد داشته باشید که از زمانی که کبد ویتامین ب ۱۲ را در خود ذخیره می‌کند، تا زمانی که به سبب نخوردن منابع ویتامین ب ۱۲، این ویتامین به بدن نمی‌رسد حول و حوش ۳ تا ۵ سال طول می‌کشد تا ذخیره‌ی این ویتامین در بدن به اتمام برسد. در واقع پس از ۳ یا ۵ سال است که کمبود این ویتامین خود را در بدن نشان می‌دهد.
ذکر این نکته نیز لازم است که بسیاری از محققان به تازگی دریافته‌اند که محصولاتی که برای گیاه‌خواران به عنوان منابع ویتامین ب ۱۲ تولید می‌شده‌اند کاملاً قلابی بوده‌اند و در واقع خبری از ویتامین ب ۱۲ در آن‌ها نبوده.
۲- نوشیدن زیاد الکل:
دریافته شده که میان سؤ مصرف الکل و کمبود ویتامین ب ۱۲ رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. این کمبود، در میان کسانی که به شدت الکل می‌نوشند و یا به بیماری کبد الکلی دچارند بیشتر دیده می‌شود. نکته‌ای که وجود دارد این است که در مصرف‌کنندگان الکل کمبود ویتامین ب ۱۲ به گونه‌ای است که این ویتامین به میزان کافی در خون‌شان وجود دارد اما قابلیت متابولیزه شدن را ندارد.
۳- مصرف طولانی مدت ضد اسیدها:
افرادی که به مشکلات گوارشی از جمله سوزش سر دل دچارند ممکن است به تجویز پزشک، از ضد اسیدها چه به صورت قرص و چه به صورت شربت استفاده کنند. اما این ضد اسیدها موجب خنثی سازی اسید معده می‌شوند، اسیدی که موجب فعال شدن برخی از واکنش‌های آنزیمی جهت جذب ویتامین ب ۱۲ می‌شود. به همین سبب با مصرف طولانی مدت ضد اسیدها ممکن است کمبود ویتامین ب ۱۲ ایجاد شود.
۴- جراحی کاهش وزن:
کمبود ویتامین ب ۱۲ در میان افرادی که جراحی کاهش وزن داشته‌اند رایج است. در واقع جراحی کاهش وزن عموماً عدم جذب برخی مواد مغذی را به همراه دارد که یکی از این مواد مغذی ویتامین ب ۱۲ است. یک مطالعه نیز نشان از آن دارد که ۳۰ درصد از کسانی که جراحی کاهش وزن انجام می‌دهند سه سال بعد به کمبود ویتامین ب ۱۲ دچار می‌شوند. این امر به دلیل آن است که معده یک پروتئین با نام IF (فاکتور داخلی) تولید می‌کند که به ویتامین ب ۱۲ می‌چسبد تا آن را قابل جذب کند. اما پس از عمل جراحی کاهش وزن، تولید این پروتئین کاهش یافته و نتیجتاً جذب ویتامین ب ۱۲ نیز کاهش می‌یابد.
۵- گاستریت آتروفیک یا خودایمنی:
گاستریت التهاب و یا فرسایش دیواره‌ی معده را به همراه دارد و به دو نوع است: آتروفیک و خودایمنی. هر دوی این انواع موجب تخریب سلول‌های دیواره معده شده و تولید هیدروکلریک اسید را کاهش می‌دهند و نتیجتاً جذب ویتامین ب ۱۲ کاهش می‌یابد.
۶- کم خونی پرنیشیوز:
کم خونی پرنیشیوز یک بیماری خودایمنی است که در اثر آن سلول‌های ایمنی بدن دیواره‌ی معده را مورد حمله قرار می‌دهند، دیواره‌ای که موجب ترشح فاکتور داخلی (IF) می‌شود، همان موردی که چند خط بالاتر در مورد آن و رابطه‌اش با ویتامین ب ۱۲ توضیح دادیم.
۷- سؤجذب ویتامین ب ۱۲ در روده کوچک:
چند مورد از بیماری‌های مرتبط با روده و معده می‌تواند جذب ویتامین ۱۲ در روده کوچک را تحت تأثیر قرار دهند. برخی از این بیماری‌ها به قرارِ زیرند:
- رشد بیش از حد باکتری‌های روده (در این وضعیت، باکتری‌های مضر روده از ویتامین ب ۱۲ پیش از آن که جذب شود، استفاده می‌کنند)
- بیماری سلیاک
- بیماری کرون (این بیماری با آسیب به ایلئوم همراه است. ایلئوم بخشی از روده کوچک است که مسئولیت جذب ویتامین ب ۱۲ را بر عهده دارد)
۸- تغذیه از شیرِ مادرِ دارای کمبود ویتامین ب ۱۲:
کمبود ویتامین ب ۱۲ در میان نوزادانی که از مادران گیاه‌خوار و یا وگان متولد شده‌اند بسیار رایج است. یک تحقیق نشان از آن دارد که شیوع کمبود ویتامین ب۱۲ در میان نوزادان تازه متولد شده حدود ۴۵ درصد است.
هم نوزادان داخل رحم و هم نوزادان متولد شده به شدت به ویتامین ب ۱۲ نیاز دارند و در صورتی که مادر گیاه‌خوار و یا وگان باشد ممکن است این نیاز آن‌چنان که باید تأمین نشود. تحقیقات نشان می‌دهند که کمبود ویتامین ب ۱۲ در میان نوزادان ۳ الی ۶ ماه خطرات بسیاری برای آن‌ها به همراه خواهد داشت.
۹- سن بالای ۵۰ سال:
مطالعات نشان می‌دهند که خطر کمبود ویتامین ب ۱۲ همزمان با افزایش سن بیشتر می‌شود. تخمین زده می‌شود که ۱۰ الی ۱۵ درصد افراد بالای ۶۰ سال به کمبود ویتامین ب۱۲ دچارند. با افزایش سن، میزان ترشح اسید معده و همچنین میزان آنزیم پپسین کاهش می‌یابند و منجر به کاهش جذب ویتامین ب ۱۲ می‌شوند.
سخن آخر
فارغ از موارد فوق، گاه از عوامل ژنتیکی نیز به عنوان علت کمبود ویتامین ب ۱۲ یاد می‌شود. در کل، اگر به کمبود ویتامین ب ۱۲ دچار هستید باید حتماً تحت نظر پزشک علت آن مشخص شده و درمان آغاز شود. هیچ‌گاه فراموش نکنید که کمبود ویتامین ۱۲ در طولانی‌مدت موجب بیماری‌های قلبی، آلزایمر و ناباروری می‌شود.
اختصاصی وردنگار؛ هرگونه کپی برداری با نام و لینکدهی مستقیم مجاز است
