بررسی کبودی یا سیانوز در شیرخواران و کودکان

 

کبودی یا سیانوز در نوزادان و کودکان، به چه دلایلی رخ می دهد؟ آیا می دانید عوامل موثر در این بیماری چیست و چگونه می توان از آن پیشگیری کرد؟ در این بیماری، پوست کودک شروع به تغییر رنگ به آبی یا بنفش می کند. این تغییر رنگ را میتوانید در لب ها و ناخن ها و همچنین زبان براحتی مشاهده کنید. گاهی سیانوز به دلیل کمبود اکسیژن ایجاد می شود.

آن ممکن است ناشی از بیماری ریوی باشد ولی اغلب بعلت مخلوط شدن خون روشن و تیره ( خون پراکسیژن و کم اکسیژن ) ناشی از اختلال قلب و عروق بزرگ میباشد . سیانوز یا کبودی یافته بالینی است که از طریق معاینه مشخص میشود نه از طریق ازمایشگاه .ولی گاهی بدلیل نوع رنگ پوست افراد یا کیفیت نور اطاق تشخیص سیانوز ممکن است خیلی راحت نباشد. سیانوز طولانی مدت باعث چماقی شدن انگشتان می گردد.

 

علت کبودی یا سیانوز

• بیماری‌های قلبی که منجر به مخلوط شدن خون وریدی (تیره) با خون شریانی (روشن) می‌شود.

• بیماری‌های ریوی که انتقال اکسیژن از دهان به راه‌های هوایی، سپس کیسه‌های هوایی دچار اشکال شده، مثل ورود جسم خارجی به ریه، آسم یا بیماری‌ای که اکسیژن نمی‌تواند از کیسه‌های هوایی به خون وارد شود.

• بیماری‌های عصبی و تشنج، عفونت شدید، شوک، خون‌ریزی مغزی، کاهش قند خون، افزایش غلظت خون.

 

انواع کبودی یا سیانوز

سیانوز محیطی ( اکروسیانوز) عبارت از وجود سیانوز در اندامها مخصوصا در کف دست و پا ، انتهای انگشتان و اطراف لبها میباشد.معمولا در محیط سرد و بعداز حمام کردن دیده میشود . در شیرخوران اغلب یک یافته نرمال میباشد.

سیانوز مرکزی عبارت از وجود کبودی  در قسمت های مرکزی بدن از جمله لب ،دهان،سر میباشد که ممکن است همراه با سیانوز انتهای بدن باشد . سیانوز مرکزی هیچوقت یافته نرمال نیست و همیشه همراه با کاهش اکسیژن خون به علت بیماریهای قلبی ، ریوی و یا خونی میباشد.

تشخیص کبودی یا سیانوز

1. انجام معاینه فیزیکی

2. گازهای خون شریانی 

3. هایپر اکسیک تست 

4. تست شنت راست به چپ  

5. CBC diff.  که برای تشخیص عفونت و پلیسیتمی انجام می شود .

6. چک قند و کلسیم

7. اندازه گیری سطح مت هموگلوبین 

8. رادیوگرافی سینه _ جهت پنوموتوراکی ، پنومونی ،فتق ،…

9. اکوکاردیوگرافی و نوار قلب

10. سونوگرافی سر جهت بررسی IVH

اقدامات لازم برای کبودی یا سیانوز

• اگر واقعاً بستر ناخن یا لب‌های کودک کبود است، اضطراب پیدا نکنید اما بلافاصله به پزشک مراجعه کنید تا علت کبودی را بررسی کند.

• اگر کبودی به همراه توقف تنفس است باید اقدامات احیا انجام گیرد.

• اگر علت کبودی معلوم شده، باید درمان بیماری طبق دستور پزشک پی‌گیری شود.

• بیماری‌های قلبی که منجر به کبودی می‌شوند، اکثراً تلاش تنفسی کمتری ایجاد می‌کنند و اغلب به عمل جراحی قلب نیاز دارند.

• در بیماری‌ های تنفسی که باعث بروز کبودی شده‌اند، غالباً تلاش تنفسی شدیدتر است و به علت عدم کنترل و درمان آن ایجاد شده است. بنابراین طبق دستور پزشک درمان‌های مربوط به بیمار ریوی را دنبال کنید.

درمان کبودی یا سیانوز

کبودی یا سیانوز نشانه یک بیماری زمینه ای است ولی خودش بیماری نیست. بنابرین درمان باید در جهت رفع علت زمینه ای باشد . در مورد سیانوز محیطی که نگران کننده نمی باشد در صورت لزوم گرم کردن تدریجی شیرخوار باعث برطرف شدن ان می شود .

چون سیانوز به علت کاهش اکسیژن خون است در بیمارستان معمولا اکسیژن داده میشود.در این بیماران بدلیل کاهش اکسیژن بصورت جبرانی هموگلوبین بیشتر ساخته می شود لذا جهت تامین مواد لازم جهت خون سازی به این شیرخوران زودتر و به مدت طولانی اهن داده میشود .

با توجه به اینکه خون این بیماران غلیظ میباشد بایستی از کاهش اب بدن اینها از طریق پیشگیری از تعریق زیاد و اسهال جلوگیری کنیم و به این بیماران مایعات فراوان بدهیم ودر حد امکان از مصرف داروهای ادرار آور ( دیورتیک ) خوداری کنیم.

تغذیه مناسب با شیر و رژیم پر کالری برای رشد و نمو بیماران مبتلا به بیماریهای مادرزادی قلب بسیار مهم می باشد .واکسیناسیون کودکان مبتلا به سیانوز مطابق برنامه کشوری و به موقع بایستی انجام گردد.باتوجه به اینکه سیانوز ( کاهش اکسیژن خون ) دارای عوارض زیاد بوده و در رشد و تکامل کودکان عوارض سوء دارد لذا با در نظر گرفتن بیماری زمینه ای در اولین فرصت ممکن اقدام درمانی مناسب که معمولا در بیماریهای قلبی جراحی است ، انجام گردد.

 

در موارد زیر به اورژانس اطلاع دهید

• تنفس بسیار دشوار است.

• متخصص اطفال در دسترس نمی باشد.

نوزادانی که به کبودی یا سیانوز مبتلا می شوند، بیشتر لب هایشان کبود می شود و گاهی کف دست و کف پاهایشان نیز به رنگ آبی متمایل به بنفش در می آید. به محض دیدن اولین نشانه ی کبودی در نوزادان، سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید.

گردآوری و تدوین: فرزانه پاشایی

پست اختصاصی ورد نگار – هرگونه کپی برداری با نام منبع مجاز می باشد