حمله پانیک یا اختلال هراس عصبی چیست و چگونه با آن برخورد کنید؟
حمله پانیک یا اختلال هراس عصبی چیست؟ حمله پانیک یا حمله وحشت، وقوع حملات ترس و وحشت غیر قابل پیش بینی بوده که از نظر دیگران و خود بیمار، دلیل واضحی برای ترس بیمار وجود ندارد. در این مقاله از وردنگار به بررسی علت و عوامل حمله پانیک یا اختلال هراس عصبی می پردازیم و راه های درمان آن را بررسی می کنیم.
حمله پانیک، هراس یا وحشت‌زدگی، اپیزودی ناگهانی از ترس فوق‌العاده‌ای است که واکنش بدنی شدیدی هنگامی که خطر واقعی یا دلیل ظاهری آشکار نیست، به دنبال دارد. حملات پانیک می‌توانند بسیار ترسناک باشند. هنگام چنین رخدادی احساس می‌شود که کنترل از دست می‌رود، حمله‌ی قلبی رخ می‌دهد یا حتی فرد احساس می‌کند که در حال مرگ است.
علت حمله پانیک یا اختلال هراس عصبی
پانیک علائم زیادی دارد که عموما علامت های شایع بیماری های جسمی مانند تنگی نفس، تپش قلب، احساس خفگی، درد شکم و گزگز دست و پا است. اما در واقع مشکل ناشی از یک حمله شدید اضطراب است که به واسطه نزدیکی بین روان و جسم و ارتباط تنگاتنگ آنها خود را این گونه نشان می دهد.
حمله پانیک ممکن است توسط قرار گرفتن در موقعیت های مختلف مثل مواجهه با یک صحنه ترس آور، شنیدن یک خبر ناگهانی، مصرف مواد از جمله حشیش و حتی بدون هیچ اتفاق خاصی رخ دهد.
علایم حمله پانیک
استرس و اضطراب بسیار شدید، طپش قلب، درد در قفسه سینه، سرگیجه، حالت تهوع، تعریق، عرق کردن، بی حسی اندام، لرزش اندام، احساس خفگی و تنگی نفس، احساس مرگ و غیره که با توجه به شخصیت افراد تجربه این علایم از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این حمله می تواند از سالی یکبار تا روزی چند بار به فرد دست دهد.
عوامل ایجاد حمله پانیک
عوامل زیر در بروز این اختلال نقش دارند:
- ارث، شانس این بیماری را ۶ برابر افزایش می دهد.
- مصرف چای و قهوه، سیگار در افراد مستعد
- مصرف مواد مخدر مانند حشیش، شیشه و سایر مواد محرک
- بیخوابی در افراد مستعد
- بیماری جسمانی مانند پرکاری تیروئید و دیابت
- اما عوامل روانی در بروز پانیک اتک نقش مهمی دارند، با این حال بیشترین عامل بروز این نوع از اضطراب کشنده، زمینه افسردگی و خاطرات سرکوب شده و گذشته تلخ فرد می باشد که ممکن است با یک اتفاق ناراحت کننده هر چند ساده پدیدار شود.
حمله پانیک یا حمله‌ی قلبی؟
بیشتر نشانه‌های حمله پانیک فیزیکی هستند و گاهی آن‌قدر شدیدند که فرد فکر می‌کند دچار حمله قلبی شده است. در حقیقت بیشتر افرادی که دچار حملات پانیک می‌شوند، بارها به دکتر یا اورژانس مراجعه می‌کنند تا درمانی برای مشکل‌شان پیدا کنند چون باور دارند دچار مشکل پزشکی حادی هستند که زندگی‌شان را تهدید می‌کند. اگرچه باید علائمی مانند درد قفسه‌ی سینه، تپش قلب و سخت شدن تنفس را جدی بگیریم، اما معمولا حملات پانیک هستند که به اشتباه حملات قلبی تصور می‌شوند نه برعکس.
عوارض حمله پانیک
اگر حملات و اختلال پانیک بدون درمان رها شود می‌تواند بر تمامی جنبه‌های زندگی سایه بیاندازد. به دلیل ترس از وقوع چنین حملات، فرد با ترس دائم روبه‌رو خواهد بود و این کیفیت زندگی را نابود می‌کند. عوارض مربوط به چنین حالتی شامل موارد زیر است:
- ایجاد فوبیاهای مخصوص، مثل ترس از رانندگی یا ترک منزل
- مراجعه مداوم برای خدمات درمانی به خاطر نگرانی‌های سلامتی یا دیگر عوارض پزشکی
- اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی
- مشکلات در محل کار و مدرسه
- افسردگی، اختلال اضطراب و دیگر ناهنجاری‌های روانپزشکی
- افزایش خطر خودکشی یا فکر کردن به آن
- سوءمصرف الکل یا مواد دیگر
- مشکلات مالی
برای برخی افراد، حملات پانیک شاید شامل آگروفوبیا (اجتناب از مکان‌ها یا موقعیت‌هایی که موجب اضطراب به‌دلیل ترس از عدم توانایی برای فرار از داشتن حملات پانیک می‌شوند) باشد. شاید فرد برای ترک خانه به کس دیگر وابسته باشد.
اقدامات لازم برای جلوگیری از حملات پانیک
- دائم در حال حرکت باشید. بیش از یک ساعت یک جا ننشینید؛
- آرام و عمیق نفس کشیدن را یاد بگیرید و نفس‌تان را حبس نکنید؛
- نزدیک خانواده یا دوستان بمانید؛
- تمرینات ریلکسیشن را بخشی از برنامه‌ی روزانه‌تان کنید؛
- مصرف الکل، کافئین و نیکوتین را کم کنید؛
- به اندازه‌ی نیاز بدن‌تان بخوابید و استراحت کنید؛
- با مطالعه‌ی مطالب مرتبط، اطلاعات بیشتری به دست بیاورید.
اختلال پانیک همراه با آگورافوبیا
آگورافوبیا قبلا به عنوان ترس از مکان‌های باز و عمومی شناخته می‌شد، اما اکنون باور بر این است که آگورافوبیا بر اثر حملات پانیک به وجود می‌آید. موقعیت‌ها و فعالیت‌هایی که اگر دچار آگورافوبیا باشید احتمالا از آنها دوری می‌کنید:
- دور شدن از خانه، رانندگی یا بیرون رفتن بدون همراه؛
- فعالیت فیزیکی سخت، به این دلیل که فکر می‌کنید می‌تواند باعث حمله‌ی پانیک شود؛
- رفتن به مکان‌هایی که فرار از آنها دشوار است مانند رستوران، تئاتر، مغازه‌ها یا وسایل نقلیه‌ی عمومی؛
- مکان‌هایی که حمله‌ی پانیک در آنها باعث شرمندگی شما می‌شود مانند مهمانی‌های اجتماعی؛
- خوردن یا آشامیدن هر چیزی که بتواند موجب حمله‌ی پانیک شود، مثلا الکل، کافئین، غذاها یا داروهای خاص.
با وجود اینکه آگورافوبیا ممکن است در هر زمانی شکل بگیرد، محتمل‌ترین زمان شکل‌گیری آن یک سال بعد از شروع اولین حملات مکرر است.
درمان حمله پانیک
دارو درمانی، توان بخشی و روش های آرام سازی (relaxation) است که می تواند به شما در کنترل این حملات کمک فراوانی کند. نکات دیگری که می تواند آرامش بیشتری به فرد دچار حمله دهد شامل این موارد است: اطمینان دادن به بیمار مبنی بر اینکه این علایم مربوط به یک بیماری شناخته شده است و باعث مرگ نخواهد شد، تشویق بیمار به تنفس آرام و عمیق در مواقع تنگی نفس، اجتناب از مصرف کافئین و نیکوتین. دارو درمانی
آلپروزولام و پاروکستین SSRIs ،TCAs ،و… از داروهای مورد استفاده در درمان اختلا پانیک هستند. درمان شناختی- رفتاری با گروه درمانی و خانواده درمانی به بیمار و خانواده اش کمک می کند که خود را با واقعیت وجود این اختلال در فرد بیمار و مشکلات روانی- اجتماعی ناشی از آن سازگار سازند.
دوره درمان پس از بهبود اولیه که حدود یک ماه طول میکشد، در حدود ۸ تا ۱۲ ماه است.
عارضه هایی های که علائمی شبیه به حمله پانیک دارند
۱. کمی قند خون:
پایین بودن قند خون با ایجاد نشانه‌هایی مانند عرق کردن، تپش قلب، احساس ضعف، سرگیجه و غش و لرز، حملات وحشت را تداعی می‌کند.
۲. پُرکاری و کم‌کاری تیروئید:
پُرکاری تیروئید باعث بی‌قراری، تنگی نفس، تپش قلب و لرز و تعریق می‌شود که بسیار شبیه نشانه‌های بدنی حمله وحشت است.
کم‌کاری تیروئید نیز باعث کاهش غلظت کلسیم و بالا رفتن غلظت فسفات در پلاسمای خون می‌شود که در موارد شدید، فرد دچار حالاتی شبیه حمله وحشت می‌شود.
۳. نشانگان کوشینگ:
ناشی از افزایش میزان کورتیزول خون است که منجر به افسردگی و اضطراب می‌شود.
۴. نفس نفس زدن:
اشاره به نوع تنفس کردن فرد دارد. به‌طور مثال، آسم در کودکی در بعضی افراد، نوع تنفس کردن آنها را تغییر می‌دهد.
۵. مسمومیت کافئین:
مصرف زیاد کافئین نیز باعث ایجاد نشانه‌های اضطراب می‌شود که خود منجر به ترس از بروز حمله وحشت می‌گردد.
سبک زندگی و درمان های خانگی حمله پانیک
- برنامه‌ی درمانی خود را رها نکنید.
- در صورت امکان و وجود به یک گروه حمایتی بپیوندید.
- از مصرف کافئین، الکل، دخانیات و مواد مخدر تفننی بپرهیزید.
- تکنیک‌های مدیریت استرس و آرامش‌درمانی را امتحان کنید.
- فعالیت بدنی داشته باشید.
- خواب کافی فراموش نشود.
- فرد چند دقیقه در یک کیسه کاغذی تنفس کند.
آیا حمله پانیک خطرناک است؟
در زمان حمله تقریبا همه مبتلایان به این باور می رسند که در حال مردن هستند و مدام از پزشک می پرسند «آیا خوب می شوم؟» شدت اضطراب در زمان حمله به حدی است که حقیقتا می تواند چنین باوری را در فرد ایجاد کند.
افراد خانواده هم که با این نگرانی فرد مبتلا مواجه می شوند نگرانی مشابهی را تجربه می کنند و معمولا فرد را به نزدیک ترین بیمارستان و درمانگاه می رسانند. اما نکته مهم و کمک کننده این است که افراد بدانند این بیماری کشنده نیست و تقریبا در تمامی موارد بدون باقی ماندن آسیب جسمی جدی سپری می شود.
تکرار این واقعیت برای فرد بیمار در زمان حمله می تواند سبب کاهش اضطراب وی و افزایش سرعت کاهش علائم شود. در این شرایط همچنین بخصوص در فردی که پیش از حمله اخیر تحت معاینه قرار گرفته و تشخیص پانیک برایش قطعی شده بهتر است خانواده در انتقال فرد به بیمارستان عجله نکنند.
در گذشته تصور می شد که افتادگی دریچه میترال قلب در افراد دچار اختلال وحشت زدگی شیوع بیشتری دارد که مطالعات این فرضیه را اثبات نکردند.
گردآوری و تدوین: خانم پاشایی
هرگونه کپی برداری با نام وردنگار مجاز می باشد
