هنگامی که خواب کافی نداشته باشیم، مغز به معنای واقعی کلمه، شروع به خوردن خود خواهد کرد

هنگامی که خواب کافی نداشته باشیم، مغز به معنای واقعی کلمه، شروع به خوردن خود خواهد کرد

نیاز به خواب به مراتب چیزی فراتر از شارژ مجدد سطوح انرژی بدن در هر ۱۲ ساعت است. مغز ما در حقیقت در هنگام خواب به پاک کردن و زدودن بدن از مواد جانبی سمی می پردازد که به واسطه ی فعالیت عصبی انجام شده در طول روز تولید شده اند.

اگر به اندازه ی کافی بخوابیم، این فرآیند آغاز می شود و مغز ما  به طور مداوم  مواد زائد خود را تسویه می کند اما محرومیت از خواب این روند را متوقف می سازد.
محققان دریافتند که خواب اندک موجب می شود تا مغز میزان قابل توجهی از نورون ها و اتصالات سیناپسی خود را پاک کند و حتی جبران این بی خوابی قادر به معکوس نمودن آسیب ایراد شده نیست.

یک گروه تحقیقاتی به رهبری دانشمند فعال در زمینه ی عصب شناسی، میشل بلزی از دانشگاه پلی تکنیک مارچ در ایتالیا، پاسخ مغز پستانداران را به عادت خواب اندک مورد مطالعه قرار دادند و شباهت عجیبی را بین مغز موش های به خوبی استراحت کرده و موش های بی خواب کشف نمود.

مانند سلول های دیگری که در بدن شما وجود دارد، نورون های مغز شما نیز به طور مداوم توسط دو نوع مختلف از سلول های گلیال تجدید می شوند . این سلول های پشتیبانی کننده اغلب به نام چسب سیستم عصبی مشهور می باشند.

سلول های میکروگلیال

سلول های میکروگلیال مسئول پاک کردن سلول های قدیمی و فرسوده از طریق فرایندی هستند که فاگوسیتوز نام دارد و فاگوسیتوز در یونانی به معنای “خوردن”  است.

بنابراین کار سلول های گلیال ستاره ای این است که سیناپس های غیر ضروری (ارتباط) موجود در مغز را برای تازه کردن و تغییر شکل سیستم عصبی درون مغز تغییر دهند.

ما متوجه شده ایم که این فرآیند زمانی اتفاق می افتد که ما برای پاکسازی تخریب ها و پارگی های رخ داده در سیستم عصبی که در طول روز اتفاق می افتند به خواب می رویم، اما هم اکنون آن چه دانشمندان کشف نموده اند این است که درست معکوس چنین چیزی در زمانی اتفاق می افتد که ما از  کمبود خواب رنج می بریم.. لکن این فرایند دیگر فرایند مفیدی برای ما نیست چرا که، مغز به جای پاک سازی بخش های آسیب دیده و زائد برای پاکسازی بخش ها و اتصالات عصبی مهم خود دست به کار می شود که می تواند حوادث ناگواری را رقم بزند.

ماموران شهرداری و تخریب بافت مغز

فرق این دو مانند این است که  شما داشتن خواب مناسب در طول شب را به گذاشتن سطل زباله ی خانه ی خود در جلوی درب برای اینکه ماموران شهرداری آن را تخلیه کنند تشبیه کنید و در مقابل تخریب بافت مغز در زمان بی خوابی را مانند کسی بدانید که ناگهان شروع به شکستن تلویزیون، یخچال و حتی بیرون انداختن سگ خانگی اش می نماید. بلیسی و اندی کاگلن، دو محقق این تحقیق به خبرگزاری Scientist بیان داشتند که: ما برای اولین بار نشان دادیم که بخش هایی از سیناپس به دلیل کمبود غذا پس از تحمل بی خوابی توسط استروسیت ها خورده می شوند.

برای نشان دادن این امر، محققان مغز چهار گروه از موش ها را مورد ارزیابی قرار دادند:

یک گروه به مدت ۶ تا ۸ ساعت به خواب می رفتند (سالم)
گروه دیگر به صورت دوره ای از خواب بیدار  می شدند (به خودی خود بیدار می شدند)
گروه سوم برای ۸ ساعت اضافی بیدار می ماندند (محروم از خواب)
و یک گروه نهایی به مدت پنج روز به طور مداوم بیدار ماندند (به طور پیوسته محروم از خواب).

هنگامی که محققان فعالیت سلول های گلیال ستاره ای این چهار گروه را با هم مقایسه کردند، این اختلال در ۵.۷ درصد از سیناپس های مغز موش های دارای خواب کافی  و ۷.۳ درصد از مغز موش هایی با بیداری ادواری  مشاهده شد.

این محققان در موش های محروم از خواب و مداوما محروم از خواب، متوجه تفاوت های فاحشی شدند:

در این موش های بخت برگشته، آستروسیت ها فعالیت خود را افزایش دادند تا بخشی از سیناپس ها را درست همانند سلول های میکروگلیایی که، زباله ها را می خوردند ، بخورند . این فرآیند به عنوان فاگوسیتوز آستروسسیت شناخته می شود. در مغز موش های محروم از خواب، آستروسیت ها در ۸.۴ درصد از سیناپس ها فعال بوده و در موش های مداوما محروم از خواب ، ۱۳.۵ درصد از سیناپس ها دارای فعالیت آستروسیتی بودند. همانطور که بلسی در این خصوص بیان می دارد، بیشتر سیناپس هایی که در دو گروه از موش های محروم از خواب خورده شده بودند، بزرگترین سیناپس هایی بودند که بیشترین کاربرد را در مغز این موش ها داشتند درست همانند مبلمان آنتیکی که احتمالا از سایر وسایل خانه ارزشمند تر است.
اما هنگامی که این تیم ،سلول های میکرو گلیال این چهار گروه را بررسی نمودند، متوجه شدند که  چنین موضوعی در موش هایی که به طور پیوسته از بی خوابی رنج می بردند نسبت به تمام گروه ها بیشتر بود. این یک نگرانی بزرگ را برای محققان به وجود آورد، زیرا فعالیت میکروگلالی نا درست با بیماری های مغزی ای مانند آلزایمر و سایر انواع بیماری های مغزی مرتبط است.

لذا این محققانما متوجه شدند که فاگوسیتوز آستروسسیت، عمدتا در عناصر غشای پیش سیناپسی سیناپس های بزرگ، هم به صورت حاد و هم به صورت مزمن رخ می دهد، اما چنین موضوعی در موش هایی با بیداری غیر ارادی مشاهده نشد و این امر نشان می دهد که شاید این بیداری گاه به گاه باعث پاک سازی و نظافت اجزای زائد و افزایش قدرت سیناپس ها شود.

بی خوابی مزمن، سلول های میکروگلایا را فعال می کند

در مقابل، بی خوابی مزمن، سلول های میکروگلایا را فعال می کند و فعالیت فاگوسیتیک آن ها را تقویت می نماید و این امر نشان می دهد که اختلالات خواب طولانی مدت ممکن است باعث ایجاد  شرایط میکروگلیایی اولیه شود و پس از آن به انواع دیگری از اختلالات مغزی منتج گردد.
لکن هنوز بسیاری از سوالات در این خصوص باقی می مانند، مانند این که اگر این روند در مغز انسان تکرار شود، و در صورتی که روند بی خوابی مداوما تکرار گردد، آسیب ها تا چه حد خواهند بود و تا چه حد می توانند به انسان ها آسیب برسانند.

اما واقعیت  قابل مشاهده این است که مرگ و میر بر اثر آلزایمر از سال ۱۹۹۹ دارای رشد باور نکردنی ۵۰ درصد بوده،   که می تواند ناشی از جنگ و جدال های بین نورون های عصبی و میکرو گلیاهایی با رفتار نادرست در طول شب زنده داری های ما باشد.

اختصاصی وردنگار – هرگونه کپی برداری با نام و لینک دهی مستقیم مجاز است