موز در گذشته چندین بار منقرض شده و ممکن است این اتفاق دوباره نیز رخ دهد

موز در گذشته چندین بار منقرض شده و ممکن است این اتفاق دوباره نیز رخ دهد

شما احتمالا موز را یک میوه ی گران می دانید. در انگلستان، موز یک چهارم میوه ی مصرفی خانوارها را تشکیل می دهد و به طور متوسط ​​هر انگلیسی ۱۰ کیلوگرم موز در هر سال مصرف می کند. در ایالات متحده، این مقدار مصرفی برابر با ۱۲ کیلوگرم موز در هر سال است.

وقتی که از مردم سوال کنید، بیشتر آن ها فکر می کنند موز بر روی درختان رشد می کند. اما اکثر آن ها نمی دانند که این میوه ی دوست داشتنی به معنای کامل کلمه در خطر انقراض قرار دارد.

من در دهه ۹۰ هنگامی که در کاستاریکا زندگی می کردم تقریبا هیچ چیز درباره موزها نمی دانستم. من یک دانشمند جوان از دانشگاه میشیگان با مستمری کمک تحصیلی در خارج از کشور  و فانتزی هایی نظیر شکار  و شناسایی ماهی های گرمسیری در جریان جنگل های بارانی بودم.

اما مؤسسه ای که من در آن عضو شده بودم، ما را به یک مزرعه ی موز آورد و زمانی که من آن مزرعه ی بی پایان سبز رنگ را دیدم، تمام فانتزی هایم در مورد ماهی ها از بین رفتند. من محو میوه هایی شدم که بر روی گیاهان غول پیکر سبز رنگی که در ردیف های ده تا صد تایی کاشته شده بودند روییده بودند.

موز یکی از قدیمی ترین گیاهان شناخته شده است اما این میوه در دهه ۱۸۸۰ توسط کارآفرینانی از جامائیکا در ایالات متحده آمریکا پرورش یافت و لذا در این کشور، میوه ای جدید محسوب می شود.

این میوه ، در اصل دارای دانه هایی در درون خود بود، و فقط در آب و هوای گرمسیری بسیار خاص رشد می نمود و ظاهری بسیار منحصر به فرد داشت. برای سال های بسیار طولانی، این میوه به دلیل دوره ی رسیدن کوتاه مدت،  یک محصول غیرقابل اعتماد بود؛ طوفان های دریایی یا دیر کرد قطارها برای فروشندگان اولیه ی این میوه که غالبا محموله ی خود را از جانب دریا یا با قطار به مقصد می رساندند بدین معنی بود که باید با انبوهی از موزهای فاسد و دور ریختنی مواجه می شدند.

اما پیشرفت های حمل و نقل و تبرید زمان لازم برای وارد نمودن موز به بازار را کاهش داد، و همین امر باعث گردید که محبوبیت این میوه روز به روز افزایش یابد و ، به طرز شایسته ای به عنوان یک غذای اصلی، جای خود را در دل خانواده های مختلف باز کند.

با این حال، ما در مورد موزی که  مردم در اوایل قرن بیستم می خوردند، چیزی نمی دانیم. صدها نوع موز خوراکی در سراسر جهان وجود دارد، اما برای استاندارد سازی تولید، شرکت های موز تنها یک نوع از آن را پرورش می دهند.

در واقع مدل موزی که معمولا پرورش می یابد همان موز محبوب و دوست داشتنی است که همه ی ما آن را دوست داریم.
اما اندکی پس از اینکه این میوه ی دوست داشتنی به تولید انبوه رسید و در دسترس همه قرار گرفت  یک قارچ آفتی به نام Fusarium wilt یا بیماری پاناما، کل گیاهان را به سرعت آلوده کرد و موجب فروپاشی جهانی تجارت موز شد.  و لذا دوباره این صنعت با شکست عظیمی مواجه گردید.

اما دیری نپایید که این صنعت یک جایگزین مناسب یعنی، موز مقاوم در برابر بیماری پاناما را که Cavendish نام داشت تولید کرد. اما در حالی که این موزهای جدید علاقه مندان زیادی را در کشور های غربی به سوی خود جلب نموده بودند، درست همانند نمونه ی اولیه دارای یک مشکل بودند و آن تک کشتی بودن بود.

از آنجایی که این نوع موز نیز دارای تنوع ژنتیکی نبود، خطر ابتلا به بیماری های مختلف در آن به چشم می خورد. لکن جهش ها و تغییرات ژنتیکی به  برخی افراد اجازه می دهد تا به پرورش گونه های ایمنی در برابر آفات و بیماری ها بپردازند. اما این امر برای موز امکان پذیر نبود زیرا، اساساً هیچ تفاوت ژنتیکی برای این میوه وجود ندارد.

موزهای مزروعی گیاهانی سترون هستند و از طریق کلونی تولید می شوند؛ گیاه  موز تازه رس از ریشه  گیاهان موز بالغ جوانه می زند، و بلافاصله به گیاه بزرگی همانند غول های مجاور خود تبدیل می شود. سرنوشت یک میوه تک کشت بسیار خطرناک و محکوم به نابودی است.

فقط اندکی زمان می برد که این گونه گیاهان به انواع آفات و قاچ ها مبتلا شوند و از بین بروند. چندی بعد، گیاهان موز پرورش داده شده در آسیا، آفریقا و دیگر نقاط  توسط  آفتی به نام  Tropical Race 4 مبتلا و نابود شدند.

این بیماری بسیار مسری است، و در اوایل سال جاری  شیوع TR4 در استرالیا نیز تایید شد. اکوادور و کاستاریکا، بزرگترین صادر کنندگان موز در جهان، در حال حاضر از این بیماری فراگیر و مسری دور مانده اند.

هم اکنون  بر خلاف سال های دهه ۱۹۵۰، هیچ جایگزینی برای این گونه ی موز وجود ندارد، انواع مختلف موز که طعم و ماندگاری و توانایی رشد داشته باشد و در میان مردم نیز محبوب باشند پرورش داده شده اند و هیچ جایگزینی باقی نمانده است. لذا موزی که هم اکنون می شناسیم و به کرات از آن استفاده می کنیم ممکن است به زودی از بین برود. شاید مسئله ی بدتر این باشد که، این مشکل به موز محدود نمی شود و به تمام گیاهان تک کشتی مربوط می شود.

از آن جا که موز در معرض ابتلا به  انواع بیماری های همه گیر قرار می گیرد، کشت و تجارت آن چندان بزرگ نیست. گویا تمرکز ما بر رشد این گیاه  در بلوک های همگن  و در زمین های وسبع، نظارت بر این میوه را از کنترل ما خارج نموده است.

و در حالی که بسیاری از کسانی که به قدرت تکنولوژی اعتقاد دارند، کمک کرده اند که این ماده ی غذایی بر روی میز صبحانه، ناهار و عصرانه ی ما جای گیرد لکن گویا تکنولوژی دیگر نمی تواند به بقای این محصول کمک کند و ، شاید زمانی فرا برسد که ما دیگر شاهد وجود این ماده ی غذایی بر روی سفره هایمان نباشیم .

اما از سوی دیگر خوشبختانه تصور می شود که شرکت های بزرگی که متعلق به مزارع تولید موز هستند، سیستم های جدیدی را با توجه به کشت مخلوط، روش های ارگانیک و جنگل های زراعی در پیش گرفته اند.

اما هنوز شک و شبهاتی وجود دارد که آیا این روش ها می تواند موز را از خطر انقراض نجات دهد یا خیر. در زمین های کشت موز در کاستاریکا، من اغلب از کارگران درباره خانواده هایشان سوال کردم ، و چند نفر از این مردان آهی کشیدند و گفتند که آن ها هیچ  فرزندی  ندارند.

اندکی بعد من متوجه شدم که بسیاری از مواد شیمیایی که به طور موقت در صنعت موز برای از بین بردن آفات استفاده می شدند، باعث شده بودند که این مردان عقیم شوند . من هرگز کارگری را ندیدم که یک کوله پشتی با اسپری و چیزی بیش از یک دستمال کاغذی بر روی دهانش داشته باشد.

برای مصرف کننده یک موز ممکن است فقط چند سنت یا پنی هزینه داشته باشد، اما هزینه کامل این میوه زرد دوست داشتنی برای کارگران به قیمت سلامتی، نداشتن فرزند و گه گاه جانشان تمام می شود.

لذا در این عرصه اگر مشتریان انتظارات خود را مطرح و تقاضای خود را به استفاده از گونه های مختلف موز تغییر دهند، این ماده ی غذایی می تواند یک آینده غذایی امن تر داشته باشد.

اختصاصی وردنگار – هرگونه کپی برداری با نام و لینک دهی مستقیم مجاز است