پاچنبری کودکان یا کلاب فوت

پاچنبری کودکان یا کلاب فوت یکی از مشکلات مادرزادی پا است که نوزادان زیادی را درگیر می کند.تشخیص این عارضه بسیار ساده بوده و پزشک در همان ابتدا آن را تشخیص می دهد. نوزادان مبتلا به این عارضه، دارای پاهایی هستند که به داخل خم شده است و طبیعی به نظر نمیرسد.

علائم کلاب فوت

 علائم کاملا واضح است. پا به طرف داخل میچرخد و کف پا به سمت داخل و یا حتی بالا قرار میگیرد. پا و ساق طرف مبتلا کوتاه تر و لاغرتر از طرف سالم هستند. تغییر شکل پا در این بیماری را در واقع سه تغییر اصلی میدانند که عبارتند از:

• اداکشن و سوپینیشن کف پا : به این معنی که انگشتان و استخوان های کف پا به سمت داخل منحرف شده و به سمت خارج میچرخند

• کوچک بودن پاشنه و چرخش پاشنه به سمت داخل

• انحراف مچ پا و کف پا به سمت پایین که به آن اکواینوس Equinus هم میگویند

این عارضه دردناک نیست ولی اگر درمان نشود بتدریج بدتر شده و موجب ناتوانی در راه رفتن و لنگش میشود. در صورت عدم درمان، این بیماران بجای اینکه در موقع راه رفتن کف پایشان را بر زمین بگذارند روی لبه خارجی پا راه میروند. پایشان پینه های بزرگ و دردناک میبندد، نخواهند توانست کفش بپوشند و در تمام عمرشان یک پای دردناک خواهند داشت که تا حد زیادی مانع فعالیت و داشتن یک شغل مناسب میشود.

عامل‌های خطر پاچنبری کودکان

جنسیت: 

پا چنبری در نوزادان پسر رواج بیشتری دارد.

سابقه خانوادگی:

 اگر یکی از والدین یا هر دو آنان یا یکی از فرزندان دیگر خانواده دچار این بیماری باشد، نوزاد به احتمال زیاد پا چنبری خواهد بود. به علاوه این عارضه در میان کودکان مبتلا به دیگر نقص‌های مادرزادی رایج‌تر است.

استعمال دخانیات در دوران بارداری: 

اگر مادر که در سابقه خانوادگی ابتلا به کلاب فوت را دارد، در دوران بارداری دخانیات مصرف کند، احتمال ابتلاء فرزندش به کلاب فوت ۲۰ برابر حالت معمول خواهد بود.

کم بودن مایع آمنیوتیک در دوران بارداری:

 کم بودن بیش از اندازه مایع دربرگیرنده جنین در رحم احتمال احتمال به کلاب فوت را افزایش می‌دهد.

ابتلا به عفونت یا مصرف داروهای غیرمجاز در دوران بارداری: 

این عامل‌ها نیز احتمال مبتلا شدن نوزاد به کلاب فوت را افزایش می‌دهند.

عواقب پاچنبری در کودکان

ناهنجاری­های درمان نشده پاچنبری در دنیای در حال رشد امروز، ایجاد مشکلات بسیاری می­کنند. بزرگسالان دچار این مشکل، در موارد حاد، هنگام راه رفتن وزن را روی پنجه پا می اندازند که موجب لنگیدن و ناتوانی آن­ها می­شود. بدشکلی­های پاچنبری که در کودکی با آن­ها برخورد شدید و تهاجمی شده هم می­توانند در بزرگسالی علائمی ایجاد کنند.

بدشکلی­های دائمی که منجر به فشار نابرابر پا به قوزک و بیرون و آرتروز پشت پا شود هم رایج اند. استخوان قوزک یا مچ پا اغلب صاف می­شود (صافی بالای مچ پا).

حتی پاچنبری مادرزادی که به خوبی درمان شده باشد نیز ممکن است همراه با مشکلات آتی باشد ، مانند یکسان نبودن اندازه پا ها که در نتیجه پای کوچکتر وزن بیشتری را تحمل می کند . این امر می­تواند منجر به شکستگی MT پنجم و یا  استخوان متاتارسال ناشی از فشار و یا تاندونیت ساق پا، و آرتروز شود.

درمان پاچنبری کودکان

درمان پاچنبری نیز مـانند درمـان دررفـتگی مـادرزادی ران ٬ بـاید هرچه زودتر آغاز شود زیرا با گذشت زمـان٬ کـوتاهی عـضلت ٬ تاندون ها و غلف آن ها و کپسول مفصلی که باعث این عارضه شده است بیشتر خواهد شد و سهولت و نتایج درمـان مـانند مـراحـل اولیه نخواهد بود. ضرب المثلی است که می گویند: اگر کودک از پا متولد شد قبل از خارج شدن سر٬ پاها باید گچ گرفته شود ولی ا گر با سر متولد شد٬ پس از خارج شدن پا٬ آن را گچ می گیریم . البـته این یک مثل است که برای تأکید بر این نکته است که درمان باید در همان روزهای اول زندگی نوزاد شروع شود.

الف) درمان غیرجراحی پاچنبری کودکان

اکــثریت قـریب بـه اتـفاق مـتخصصین ارتـوپدی بـرای اصـلاح پاچنبری در مراحل اولیه از گچ گیری استفاده می کنند. این کار بهتر است هر چه زودتر پس از تولد تـوسط مـتخصص بـاتجربه و بـا حوصله انجام گیرد٬ زیرا گچ گیری نـادرست مـمکن است بـاعث پیدایش تغییر شکل های ثانویه دیگـری در پـا گـردد کـه درمـان را مشکل تر می کند. گچ باید هفته ای یک بار عوض شود. در اشکـال غیرمقاوم پس از ۵ ـ ۱۰ مرتبه گچ گیری شکل پا اصلح می گردد. ولی در اشکــال مــقاوم مـعمول گـچ گیری تـغییر شکـل را کـامل اصلاح نکرده و برای اصلاح کامل احتیاج به عمل جراحی دارد . پس از اصلاح تغییر شکل پا٬ برای جلوگیری از بازگشت آن٬ ورزش های لازم بـرای کش آوردن(Stretching ) نسـوج نـرم بـه والدین کودک آموخته می شود که روزانه چندین مرتبه آن را انجام دهند و در ضمن فرد باید تا دوران بلوغ به طور دایم از اسپلینت و کفش طبی استفاده نماید .

۱- روش پونستی: 

بهترین زمان برای استفاده از روشی پونستی کمی پس از تولد است، البته نوزادانی در سنین بالاتر هم با این روش به خوبی درمان شده‌اند.

۲- روش فرانسوی:

یکی دیگر از روش‌های غیرجراحی اصلاح پاچنبری  (کلاب فوت) است که شامل کشش، متحرک‌سازی و نواربندی می‌شود. روش فرانسوی (که به آن روش عملکردی یا درمان فیزیکی هم گفته می‌شود) عموماً تحت نظر یک متخصص طب فیزیکی باتجربه و آموزش دیده انجام می‌شود.

ب) درمان با روش جراحی پاچنبری کودکان

برای اشکالی از بـیماری کـه بـه گـچ گیری مـقاوم بـوده و اصـلاح نشوند و یا پس از اصلاح برگشت نمایند عمل جراحی ضـروری است. این کار بهتر است در چهار تا شش ماهگی انجام شـود تـا درمان قبل از به راه افتادن کـودک خـاتمه یـافته و کـودک بـتوانـد براحتی با کفش طبی خود راه برود . اعمال جراحی که در سال های اول زنـدگی روی ایـن کـودکان انجام می گیرد عبارتند از: بلند کردن تاندون های کوتاه و آزاد کردن کپسول های مفصلی و نسـوج جـمع شـده و جـاانـداخـتن مـفصل تالوناویکولر. در سنین بالاتر ا گر تغییر شکل اصلح نشده بـاشد تغییراتی در استخوان ها و مفاصل به وجود می آید که با بلند کـردن تــاندون های کــوتاه و آزاد کــردن کــپسول های مــفصل بـه تنهایی٬ نمی توان تغییر شکل پا را اصلاح نمود و انجام اعمال جراحی برروی استخوان ها برای اصلح تغییر شکل ها لازم می باشد .

حرکات اصلاحی برای درمان پاچنبری کودکان

در ادامه چند نمونه از حرکات اصلاحی کلاب فوت ذکر شده است. توجه داشته باشید این حرکات اصلاحی را تنها با صلاحدید پزشک انجام دهید.

دورسی فلکشن مچ پا (حرکت به سمت پشت یا بالا)

1. کودک را به پشت بخوابانید.
2. یک دست را روی زانوی خمیده کودک قرار دهید، پای وی را با کف دست دیگر بگیرید و انگشت اشاره را روی پاشنه بگذارید. سپس به آهستگی مچ پا را رو به بالا خم کنید و آن را به سمت پایین بکشید.
3. پاشنه را پایین بکشید و مچ پا را تا حد ممکن خم کنید.

چرخاندن مچ پا به سمت داخل و خارج

1. کودک را به پشت بخوابانید.
2. پا را با قرار دادن یک دست دقیقاً در بالای مچ ثابت نگه دارید.
3. با دست دیگر پا را از پایین انگشت شست بگیرید و آن را به سمت داخل بچرخانید. و سپس پا را به سمت خارج بکشید.

برای جلوگیری از بروز مجدد پاچنبری، خانواده می‌بایست برنامه روزانه کشش، نواربندی و اسپلینت‌گذاری را تا زمان ۲ تا ۳ سالگی کودک ادامه دهند.

هرگونه کپی برداری با نام وردنگار مجاز می باشد