۲۰ نکته جالب و باورنکردنی در مورد فواید چای

چای، نوشیدنی معطری است که به طور معمول از ریختن آب داغ یا جوشیده روی برگ گیاهی بوته ای به نام “کاملیا سیننسیس” که همیشه سبز و بومی شرق آسیا است، به دست می آید.

این دمنوش گیاهی بعد از آب، پرمصرف ترین نوشیدنی دنیاست. در فرهنگ ایرانی نیز، اولین چیزی که به میهمان تعارف می شود، چای است.

۱- چای از جنوب غربی چین (منطقه ی سیچوان) و در نوار مرزی برمه- که در آنجا به عنوان یک گیاه دارویی استفاده می شده- منشا گرفته است.

 

۲- دمنوش ها، عصاره میوه یا برگ سایر گیاهان به غیر از گیاه چای هستند.

 

۳- گیاه چای به طور عمده در مناطق با آب و هوای گرمسیری و زیر گرمسیری رشد می کند.

 

۴- اندازه ی برگ چای، معیار مهمی در طبقه بندی گیاه آن است. چای “آسام” بزرگ ترین برگ و چای “چین” کوچک ترین برگ را دارد؛ چای کامبوج هم حد فاصل این دو نوع چای است. هر چقدر برگ چای ریزتر و لطیف تر باشد، چای مرغوب تر است.

 

۵- کافئین، حدود ۳ درصد از وزن خشک چای را تشکیل می دهد. به عبارتی اگر یک لیوان بزرگ، چای بنوشیم، بین ۳۰ تا ۹۰ میلی گرم، کافئین دریافت کرده ایم. مقدار کافئین چای سبز، از چای سیاه کمتر است.

 

۶- قابض بودن چای به پلی فنول های آن بر می گردد که فراوان ترین ترکیب در برگ چای هستند و حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از آن را تشکیل می دهند.

 

۷- چای همچنین دارای ترکیبات تئوبرومین و تئوفیلین است که محرک می باشند و نیز دارای مقداری زانتین است که مشابه کافئین عمل می کند.

 

۸- چای به جز منگنز، (۰.۵ میلی گرم در هر فنجان چای که ۲۶ درصد از نیاز روزانه را برطرف می کند)، ماده ی مغذی اساسی دیگری ندارد.

 

۹- در مورد اثرات سودمند چای های سبز و سیاه در پیشگیری از سرطان، چاقی، آلزایمر و تنظیم کلسترول خون، مطالبی عنوان شده است، اما هنوز مستندات کافی در این زمینه وجود ندارد.

 

۱۰- بر اساس نوع فراوری، چای به انواع سفید، زرد، سبز، اولونگ، سیاه و چای پس از تخمیر (مناسب برای کمپوست) تقسیم می شود.

تفاوت آنها در انجام یا عدم انجام مراحل پلاس (هوادهی)، مالش و اکسیداسیون است. چای های سفید، سبز، اولونگ و سیاه رایج تر هستند.

 

۱۱- نوع عطری (ارل گری) آن حاوی ترکیبی به نام برگاموت است. افزودن مواد معطر کننده مانند نعنا، دارچین و غیره به چای در فرهنگ های مختلف رواج دارد.

 

۱۲- حتی ارتفاعی که این دمنوش از قوری به داخل استکان ریخته می شود، در طعم آن تاثیر دارد (به دلیل مقدار هوایی که در چای در هنگام ریختن، محلول می شود).

 

۱۳- بسیاری از ترکیبات فعال چای سیاه، با ریختن آب جوش روی آن استخراج می شوند. بنابر این، استفاده از آب نزدیک به دمای جوش (حدود ۹۹ درجه ی سانتی گراد)، برای درست کردن چای بسیار مناسب است.

 

۱۴- نحوه ی درست کردن چای در قضاوت در مورد مزه و عطر آن، آنقدر مهم است که استاندارد بین المللی ISO 3103 به نحوه ی آماده سازی چای اختصاص یافته است.

 

۱۵- با توجه به وجود مقادیری از ال-تئانین و تئوفیلین (تئین) که به کافئین متصل هستند، مصرف چای در اوایل صبح و آغاز روز، برای ایجاد هوشیاری بیشتر، مورد توصیه است.

 

۱۶- در حال حاضر، ایران با تولید ۳ درصد از کل چای جهان، بعد از چین، هند، کنیا، سریلانکا، ویتنام و ترکیه، مقام هفتم جهان را به خود اختصاص داده است. واردکنندگان عمده ی چای در جهان، فدراسیون روسیه، پادشاهی انگلستان، پاکستان و ایالات متحده هستند.

 

۱۷- تحقیقات متعدد اخیر نشان می دهد که بسیاری از چای های چینی و هندی، به بقایای سموم کشاورزی آلوده هستند.

 

۱۸- در چای فوری (کیسه ای)، طعم و عطر آن، با سرعت رنگدهی آن جایگزین شده است.

 

۱۹- برابر آمارهای منتشر شده از سوی سازمان غذا و کشاورزی جهان (فائو)، تولید چای ایرانی از ۴۱.۴ هزارتن در سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ میلادی، به ۲۶.۵ هزارتن در سال ۲۰۱۳ میلادی تنزل یافته است.

این در حالی است که مصرف این دمنوش در ایران در سال ۲۰۱۳ میلادی، به ۸۳.۴ هزارتن افزایش یافته است و این روند صعودی کماکان ادامه دارد.

 

۲۰- هرچند کاهش تولید چای در کشور به عوامل متعددی از جمله عدم حمایت وزارت جهادکشاورزی در دولت های پیشین از چایکاران، انحلال سازمان چای (که بعدها مجدد احیا شد) و غیره بر می گردد، اما مردم ایران نیز می توانند با مصرف نوع ایرانی آن، نقش مهمی را در احیای مزارع و باغات چای کشور ایفا نمایند.

 

اگر امروز به فکر چای کشور نباشیم، فردا روزی، تمامی مزارع چای به دست زمین خواران به ویلاهایی تبدیل خواهند شد؛ کما این که از هم اکنون نیز صدای تخلیه ی سنگ، آجر، آهن و سیمان در دامنه ی کوه های لاهیجان شنیده می شود.

از امروز در حمایت از چایکاران ایرانی، چای ایرانی می نوشیم.

نویسنده: دکتر آراسب دباغ مقدم