ورزش پر طرفدار فوتبال: پیدایش و تاریخچه

ورزش فوتبال شامل ورزش هایی می شود که با پا به توپ برای شوت کردن توپ به دروازه ضربه می زنند که شکل معروف و جهانی آن را فوتبال می نامند و شکل های دیگر آن مانند فوتبال آمریکایی یا فوتبال استرالیایی یا فوتبال کانادایی یا فوتبال گیلیک در کشورهای مختلف مورد توجه است که قواعد بازی آنها با فوتبال تفاوت دارد که در اصطلاح به آنها کدهای فوتبال گفته می شود.

شرایط بازی

در این بازی هر تیم دارای ۱۱ بازیکن است که یکی از آن‌ها در دروازه قرار می‌گیرد و بقیه با توجه به استراتژی بازی در نقاط مختلف زمین قرار می‌گیرند. در تقسیم‌بندی دقیق، بازیکن‌ها با توجه به مکان قرارگیری‌شان در زمین به مدافع، هافبک و مهاجم تقسیم می‌شوند.
داوری مسابقات فوتبال به عهدهٔ چهار داور است. یکی از داوران که به نام داور وسط معروف است که در زمین فوتبال هم‌راه با بقیهٔ بازیکنان حرکت می‌کند، دو کمک‌داور نیز در کناره‌های زمین قرار می‌گیرند و داور چهارم نیز بیرون زمین است.
هر تیم فوتبال دارای حداقل یک سرمربی، یک مربی و یک مربی دروازه‌بان است. هم‌چنین هر تیم دارای تعدادی بازیکن ذخیره‌است که می‌توانند در میان بازی با بازیکن‌های درون زمین تعویض شوند. تعداد تعویض‌های هر تیم به سه تعویض محدود است.

 

ابعاد زمین بازی

یک زمین استاندارد فوتبال بزرگسالان برای مسابقات بین‌المللی می‌بایست تا ۱۱۰ تا ۱۲۰ یارد (قدم) (معادل ۱۰۰ تا ۱۱۰ متر) طول و ۷۰ تا ۸۰ یارد (۶۴ تا ۷۵ متر) عرض داشته باشد.

زمین‌های مسابقات غیر بین‌المللی می‌تواند بین ۹۱ تا ۱۲۰ متر طول و ۴۵ تا ۹۱ متر عرض داشته و نباید مربع باشد.

یک دروازه مستطیل شکل در وسط خط عرضی (یا خط گل) گذاشته می‌شود که فاصله تیرک‌های عمودی آن از یکدیگر ۸ یارد (۷٫۳۴ متر) و فاصله تیرک افقی از زمین ۸ فوت (۲٫۴۴ متر) است.

در جلوی هر دروازه و به فاصله ۱۸ یارد (۱۶٫۵ متر) از خط دروازه، محوطه مستطیل شکلی وجود دارد که به محوطه جریمه و محوطه هجده قدم معروف است، در این محوطه دروازه‌بان قادر است توپ را با دست لمس کرده و بگیرد و خطای بازیکنان حریف با ضربه پنالتی جریمه می‌شود.

محوطه کوچکتری نیز در جلوی دروازه و با فاصله ۶ یارد (۵٫۵ متر) وجود دارد که می‌بایست ضربات شروع مجدد بازی در هنگام خروج توپ از خط عرضی از داخل آن زده شود. خطوط و علامت‌های دیگری نیز در زمین برای مشخص کردن محل قرار گرفتن بازیکنان و جای زدن ضربات کرنر، پنالتی و شروع بازی وجود دارد.

آفساید:بازیکن زمانی در موقعیت آفساید قرار دارد اگر در نیمهٔ زمین حریف باشد و از توپ به دروازهٔ حریف نزدیک تر باشد و کمتر از دو بازیکن بین او و دروازۀ حریف قرار گرفته باشد. وضعیت فاصلهٔ مساوی با دومین بازیکن حریف نزدیک به دروازه حریف آفساید محسوب نمی‌شود. در سال ۲۰۰۵ بورد بین‌المللی فوتبال تصمیم جدیدی در مورد قانون آفساید تصویب کردند : نزدیک تر بودن به دروازهٔ حریف به معنای این است که هر قسمت از سر، بدن و یا پای بازیکن که از توپ و دومین بازیکن حریف نزدیک تر به دروازهٔ حریف باشد. در این تعریف بازوها شامل نمی‌شوند.

 

 

پیدایش فوتبال در کشور های مختلف

چین:

نزدیک به دو هزار سال پیش یکی از امپراطور های چینی به نام امپراطور هوانگ تین که به تقویت جسم و روح سربازان خود بسیار علاقمند بود بازی جالب و سرگرم کننده ای را ابداع کرد و نظامیان را واداشت که در اوقات فراغت به آن بپردازند .این بازی تسو- کوه نامیده شد و ترتیب ان چنین بود که دو گروه بدون استفاده از دست و فقط با ضربه های پا توپ را می بردند تا از زمین حریف عبور دهند. تسو در زبان چینی به معنی لگد زدن و کوه به معنی توپ است تو پی که برای بازی تسو- کوه بکار می رفت از هشت قطعه چرم به هم دو خته تشکیل می شد که درون آن را با پر مرغ یا پشم می انبا شتند.

ژاپن:

در اواخر قرن ششم میلادی بازی تسو- کوه از چین به ژاپن راه یافت اما شکلی دیگر به خود گرفت. ژاپنی ها فوتبال خود را گو ماری نام نها دند و آن را با آداب و تشر یفاتی با شکوه در معبد ها بر گزار کردند و رنگی مذ هبی- عبادی به گو ماری بخشید ند.بیش از هر مسا بقه کو ماری کاهن بزرگ توپ را به دست می گرفت ودعا های مخصو صی بر آن می خواند. آنگاه توپ به زیر پای باز یکنان دو گروه می افتد و بازی مدتها ادامه می یافت.در اسپارت هم توپ بازی با پا رواج داشت که به شکلی بسیار خشن اجرا می شد و قوانین و مجازات های سختی نیز بر آن حاکم بود فوتبال وایکتینگها نوعی توپ چرمی پر از کاه و گاه با جمجمه حیوانات صورت می گرفت. در نزد اقوام متمدن آزتک بازی با اجسام کروی شکل و لگد زدن به گوی متداول بوده است.

رم و یونان باستان:

انواع توپ بازی با پا در یونان و رم باستان به اجرا در می آمد .تصور بر این است که رمیها بازی با توپ را از یونانیها یاد گرفته باشند .اما قیصر آگوستوس امپراطور رم فوتبال را در سرباز خانه ها ممنوع اعلام کرد. چرا که معتقد بود این بازی برای سربازان و جنگاوران رمی بسیار ملایم و سبک است .فوتبال یونانیها اپیگرو نامیده می شد و در آن دو تیم در دو طرف یک زمین بزرگ صف آرایی می کردند و با شروع بازی هر تیم می کوشید توپ را از یاران حریف عبور دهدو به آن سر میدان برساند .در میان رومیان بعدها نوعی توپ بازی با پا متداول شد. به نام هارپاستوم به معنی( من میگیرم) بازی هارپاستوم بسیار خشن هیجان انگیز بود به همین جهت سربازان و جنگجویان بیشتر به آن می پرداختند تا قدرت بدنی خود را افزایش دهند. توپ بازی دیگری که رمیها داشتندبا توپی از جنس چرم نرم اجرا می شد. این توپ فولیس نام داشت.از روی هار پاستوم یونانیها نوعی بازی دسته جمعی پدید آوردند که اسفروناثیا خوانده می شد .

انگلستان:

وقتی امپراطور رم کلاودیوس اول در سال ۴۳میلادی انگلستان را فتح کرد سربازان رمی بازی هار پاستوم را در انگلستان رواج دادند.اهالی دربی انگلستان ادعا می کنند که در سال ۲۱۷میلادی توانسته اند یک دسته از سربازان رمی را شکست دهند از آن به بعد به افتخار فراری دادن دشمن هر سال در همان روز جشن با شکوهی می گرفتندو در این روز به بازی فوتبال می پرداختند.بازی فوتبال رفته رفته چنان در قلب جوانان انگلیسی جای گرفت که هر چه زمان می گذشت گروه بیشتری مایل به بازی و تماشای آن می شدندو به این ترتیب چنان گسترش در این کشور یافت که انگلستان تبدیل به مهد فوتبال شد.

قرون وسطی:

توپ بازی با پا در قرون وسطی در مناطق مختلف اروپا رواج داشت که چون قوانین یکسان و معینی برای آن موجود نبود به شکلی پر هیاهو و بسیار خشونت آمیز همراه با مشت و لگد و پشت پا زدن انجام می شد. به همین دلیل حکمرانان محلی و پادشاهان تصمیم گر فتند مانع از اجرای آن در شهر ها و روستاها شو ند.در فرانسه در قرن چهاردهم میلادی بازی فوتبال چندین بار از سوی پادشاهان کشور ممنوع اعلام شد.پادشاهان انگلستان در قرنهای ۱۴و ۱۵فوتبال را به عنوان اینکه کاری ناشایست و زیانبار استیک عمل شیطانی دانستند و اعلامیه های در ممنوعیت آن انتشار دادند.ممنوعیت فوتبال درانگلستان همچنان در اواخر قرن ۱۸ادامه داشت اما این قبیل سختگیر ها هرگز نتوانست عملا مانع از توپ بازی با پا شود و فوتبال به شکلهای گوناگون در گوشه و کنار اروپا به ویژه در انگلستان گسترش می یافت و حتی در مدرسه ها و دانشگا هها اجرا می شد.در سال ۱۸۶۳دانشگاه کمبریج انگلستان بازی فوتبال را رسما پذیرفت و قوانین خاصی برای آن به وجود آورد که به مقررات کمیریج معروف شد.این قوانین را تیمهای آزاد هم پذیرفتند و در بازیهای خود اجرا کردند.

آغاز تحول:

در تاریخ ۲۶اکتبر سال ۱۸۶۳نمایندگان هفت باشگاه و دسته آزاد در لندن جمع شدندوفدراسین فوتبال انگلستان را تاسیس کردند. از این پس با مسابقات منظمی که در میان تیمها برگزار می شد شمار طرفداران فوتبال نیز در انگلستان رو به فزونی می نهاد و از طرف دیگر انگلیسها به هر نقطه از جهان که قدم می نهادند بازی فوتبال را معرفی و منتشر می کردند. در اواخر قرن نوزدهم فوتبال به قدری توسعه یافته بود که در بسیاری از کشورهای اروپای و برخی از کشورهای آمریکای لاتین مسابقات فوتبال به صورتی منظم جریان داشت. در سال ۱۹۰۴ فدراسیون بین المللی فوتبال {فیفا}با مشارکت هفت کشور فرانسه هلند بلژیک سوئیس اسپانیا دانمارک و سوئد تاسیس شد. انگلستان در ابتدا از پیوستن به این هفت کشور خوداری کرد اما سر انجام در سال ۱۹۴۶به آنها پیوست.در سال ۱۹۰۸همزمان با برگزاری چهارمین دوره بازیهای المپیک فوتبال در برنامه المپیادها قرار گرفت و از سال ۱۹۳۰مسابقات جام جهانی فوتبال راه اندازی شد. در حال حاضر ۱۶۵کشور جهان عضو فیفا هستند و فوتبال بی تردید ورزش اول دنیا محسوب می شود چرا که فوتبال ترکیب کاملی است از فن مهارت قدرت و کوشش جمعی یک تیم.کشورهای صاحب فوتبال جهان عبارتند از :برزیل انگلستان آلمان آرژانتین ایتالیا فرانسه هلند اسپانیا بلژیک و اروگوئه.

فوتبال در ایران:

ورزش و بازیهای نوین مانند فوتبال که بازیهای اروپایی خوانده می شود در بیست سال پایانی قرن سیزدهم هجری شمسی حدود سالهای {۱۲۸۰-۱۳۰۰}توسط اروپایها بویژه انگلستان در ایران رواج یافتند. اصطلاح فوتبال را دانشجویان اعزامی به اروپا وارد زبان فارسی کردند.

اولین بار فوتبال توسط انگلیسیها مقیم ایران در تهران و ملوانان خارجی در بنادر کشور به راه انداخته شد در سال ۱۹۰۷{۱۲۸۶}هجری شمسی وزیر مختار انگلیس در ایران به منظور ایجاد حس رقابت در بازیکنانو جنبه رسمی دادن به بازیها یک جام {کاپ}برای فوتبال تهیه کرد و اولین دوره رسمی مسابقه فوتبال در همان سال انجام شد.در بازیهای تیمهای انگلیسی هیچ ایرانی شرکت نداشت.

کریم زندی اولین ایرانی بود که در سالهای۱۲۸۷تادر ۱۲۹۵در آن تیمها بازی کرد .طی سال ۱۲۹۹ه.ش فوتبال به صورتی پراکنده و کاملا ابتدایی در زمین های حاشیه تهران بازی می شد.

در سال ۱۳۰۰انجمن ترقی و ترویج فوتبال در تهران تاسیس شد و برگزاری مسابقات فوتبال را بر عهده گرفت.

اولین بار مدرسه آمریکایی البرز فعلی آموزش فوتبال را به دانش آموزان آغاز کرد.در سال ۱۳۰۸اولین مسابقه خارجی فوتبال با تیم باد کوبه {شوروی}در تهران برگزار شد که در آن شکست خورد.سال ۱۳۱۲را به حق می توان {سال پیشرفت تشکیلات ورزش}در مدارس و فوتبال در ایران دانست.

در سال۱۳۱۳{انجمن ملی تربیت بدنی و پیشاهنگی}تشکیل شد تا متصدی اداره امور تربیت بدنی و ورزش در خارج از مدارس باشد.تعداد تیمها در سال ۱۳۱۵و ۳۶۷تیم در ۲۹استان و شهرستان بود که در مقایسه با سال ۱۳۱۴که ۱۵۲تیم فوتبال وجود داشت قابل توجه می باشد.در سال ۱۳۱۶حسین صد قیانی پس از بازگشت از اروپا به ایران مسئول آموزشو گسترش فوتبال شد از کارهای صد قیانی تشکیل تیم ملی و اعزام آن به افغانستان بود.سال ۱۳۱۸ را میتوان یکی از نقاط عطف ورزشی بویژه فوتبال در ایران دانست.

ورزشگاه امجدیه در این سال تکمیل شد و به شکلی در آمد که امروز وجود دارد.در ۱۲اسفند سال ۱۳۲۵نخستین فدراسیون فوتبال ایران به وجود آمد و سال بعد در ۳۰دی ماه۱۳۲۶این فدراسیون به عضویت فیفا پذیرفته شد.

 

تیم ملی ایران از ابتدا تا سال ۱۳۲۶:

دوره اول:۱۳۱۴-۱۳۰۵اولین تیم ملی فوتبال ایران در سال ۱۳۰۵به سرپرستی میر مهدی ورزنده برای سفر به باد کوبه {شوروی}تشکیل شدو برای انجام چند مسابقه به آذر بایجان شوروی سفر کرد. از بازیکنان این تیم که در حقیقت ستارگان فوتبال ایران در سالهای ۱۳۰۵تا۱۳۱۴بودند می توان از خان سردار پل هراند شکوه رضا کلانتری حسین سردار احمد سردار حسین صد قیانی علی امیر اصلانی {معروف به گیوه ای}حسن مفتاح و رضا هدایتی نام برد.

دوره دوم :۱۳۲۰-۱۳۱۴دوره دوم تشکیل تیم ملی فوتبال از سال ۱۳۱۴با اشغال نظامی ایران توسط ارتشهای متفقین پایان یافت.در این دوره تیم ملی ایران دومین سفر خارجی خود را به افغانستان انجام داد. این تیم به سر پرستی حسین صد قیانی از بازیکنان باشگاههای معروف تهران همچون طوفان تدین نیک نام و تهران تشکیل شد. مهمترین این بازیکنان عبارت بودند از :مصطفی بهار مست اکبر حیدری عبدالله کوهستانی احمد خطیبی محمد بلور فروشان گلبو ناصر انشا حسن گوشه جعفر اخوان گیلانشاه و عباس فرزانگان.

اولین تصویر از تیم ملی فوتبال ایران در سال ۱۳۱۵ که در آبادان گرفته شده.

 

دوره سوم:۱۳۳۰-۱۳۲۱از سال ۱۳۲۱مقارن با اشغال ایران فوتبال شکل تازهای به خود گرفت.در این دوره تیم ملی ایران در مسابقه ای با تیم ارتش انگلستان که از بازیکنان ملی پوش به نامهای (منین،میگر،بیک)استفاده میکرد در امجدیه مسابقه داد که جهت تماشای آن برای اولین بار بطور رسمی بلیط فروخته شده .

اولین باشگاه رسمی فوتبال ایران، بوشهر، باشگاه نادری

 

بازیکنان تیم ایران در این دوره که توسط حسین صدقیانی سرپرستی می شدند عبارتند از : مین باشیان،حاجیان، عباس غریب،عزیز فرزانگان، ملک شاهی ،عباس تنیده گرو… که سرپرستی تیم ملی ایران را در سه دوره گذشته بعهده داشت

درباره تیم ملی ایران در دوره سوم گفته است:به عقده من در این دوران تیم ملی ایران از نظر بنیه و قدرت در تاریخ فوتبال ایران بینظیر بوددر سالهای ۱۳۲۷تا مسابقات فوتبال جام جهانی ۱۹۹۸فرانسه (۱۳۷۷)فوتبال ایران فراز و نشیب بسیاری را پشت سر گذاشته است مسابقات سراسری {لیگ}در این دوران آغاز شد و از دهه ۱۳۵۰با عنوان جام تخت جمشید با نظم و انسجام تداوم یافت. با آغاز جام ملتهای آسیا تیم ملی فوتبال ایران در این مسابقه شرکت کرد و در سالهای ۱۳۴۵تا۱۳۵۵در اوج فوتبال آسیا قرار و دوران طلا یی خود را آغاز کرد.تیم ایران در مسابقات مقدماتی جام جهانی ۱۹۷۸شرکت کرد و برای اولین بار به این دوره از مسابقات راه یافت.با پیروزی انقلاب اسلامی فوتبال ایران حدود یک دهه در اثر مشکلات ناشی از جنگ دچار رکود نسبی شد اما با پایان جنگ و آغاز عصر سازندگی فوتبال ایران بار دیگر سیر صعودی خود را آغاز کرد و توانست در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه شایسته ترین نماینده قاره آسیا باشد.

 

شکل‌گیری فوتبال امروزی

ایرانیان با اقتباس از رومی ها بازی فوتبال را تکامل دادند به طوری که در قرون وسطی فوتبال از محبوبیت مردمی چشمگیری برخوردار بوده و بازی شناخته شده و معروفی گردیده . در این دوران فوتبال را (Melees) می گفتند . بازی در زمین های باز و هموار با دروازه های نسبتا وسیع انجام می گرفته و در همین دوران ، در یکی از نمایشنامه های شکسپیر به نام (Errors) در پرده دوم آن ، کلمه (Football) به این بازی اطلاق گردیده . در نیمه اول قرن پانزدهم بازی فوتبال یک بازی برای پرورش جسم شناخته شده بود و مدارس عمومی و دانشگاه های اروپا همگی دارای تیم های مستقل و رسما جا افتاده بودند .

 

جهانی سازی انجمن فوتبال

با گسترده شدن محبوبیت این رشته و در اوایل قرن بیستم، نیاز به یک سازمان واحد که امر نظارت بر انجمن فوتبال را برعهده بگیرد، بیش از پیش احساس گردید. انجمن انگلیسی فوتبال برگزار کننده گفتگوهای زیاد در خصوص ایجاد یک سازمان بین‌المللی بود ولی پیشرفتی حاصل نگردید. بنابر این موضوع در انجمن‌های هفت کشور دیگر اروپائی از جمله فرانسه ، بلژیک ، دانمارک ، هلند ، اسپانیا ، سوئد ، و سوئیس مطرح گردید. «فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های فوتبال» (فیفا) در مورخ، ۲۱ می سال، ۱۹۰۴ در شهر، پاریس تأسیس گردید. اولین مدیر این تشکیلات، رابرت گورین بود. نام فرانسوی خلاصه حروف فیفا بعدها حتی در کشورهای غیر فرانسه زبان نیز مورد استفاده قرار گرفت.بازی‌های توپ قرون وسطی که هنوز زنده هستند.

• مسابقات سنتی شروو تیوزدی در یو کی – بازی‌های فوتبال سالیانه شهری و یا روستائی که قواعد خاص خود را دارا بودند.

نام‌های جایگزین این بازی‌ها عبارت‌اند از: «موب فوتبال»، «شرووتاید فوتبال» و «فولک فوتبال»

o آلن ویک در نورث هامبرلند

o اشبورن در دربی شایر (که نام دیگرش فوتبال سلطنتی شرووتاید است.

o آتراستون در وارویکشایر

o کورف کسل دردورست – مراسم یادمان فوتبال شروو تیوزدی منطقه پیوربک ماربلرز.

o هاکسی در لینکلن شایر (بازی هاکسی هود در واقع در مراسم ظهور حضرت عیسی بازی شد.)

o هارلینگ اند سیلور بال که در کاخ سنت کلامب واقع در کورن وال بازی شد.

o سیدگ فیلد در کانتی دورهام

o دراسکاتلند هنوز هم بازی‌های با گیم و «بال گیم» در میان مسیحیان و در شب سال نو رایج است.

دانز، برویک شایر

اسکون، پرت شایر

کرک وال در جزایر اورک نی

بازی‌های دیگر قرون وسطی که هنوز در خارج از انگلستان بازی می‌شوند عبارت‌اند از:

o کالسیو فیورتینو – شکل مدرن باقی مانده از فوتبال رنسانس قرن ۱۶ فلورانس.

دیگر بازیهای عمومی مدرسه‌ای باقیمانده تا زمان حال

• بازی اتون فیلد

• اتون فیلد گیم

• اتون وال گیم

• فوتبال هارو

• فوتبال وینچستر

 

جهانی سازی “انجمن فوتبال”

با گسترده شدن محبوبیت این رشته و در اوایل قرن بیستم، نیاز به یک سازمان واحد که امر نظارت بر انجمن فوتبال را برعهده بگیرد، بیش از پیش احساس گردید. انجمن انگلیسی فوتبال برگزار کننده گفتگوهای زیاد در خصوص ایجاد یک سازمان بین‌المللی بود ولی پیشرفتی حاصل نگردید. بنابر این موضوع در انجمن‌های هفت کشور دیگر اروپائی از جمله فرانسه، بلژیک، دانمارک، هلند، اسپانیا، سوئد، و سوئیس مطرح گردید. «فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های فوتبال» (فیفا) در مورخ، ۲۱ می سال، ۱۹۰۴ در شهر، پاریس تأسیس گردید. اولین مدیر این تشکیلات، رابرت گورین بود. نام فرانسوی خلاصه حروف فیفا بعدها حتی در کشورهای غیر فرانسه زبان نیز مورد استفاده قرار گرفت.