در دو قسمت پیشین، در مورد علائم اختلال دوقطبی در مردان و زنان، انواع دوقطبی و همچنین بروز اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان بحث کردیم. در این قسمت، که قسمت سوم و آخر باشد، به مسائلی دیگر در مورد اختلال دوقطبی، از جمله علل، تشخیص و درمان، میپردازیم.
علل اختلال دوقطبی
با وجود آن که این اختلال امری نادر نیست، اما همچنان پزشکان و متخصصان نتوانستهاند به طور کامل پرده از ماجرای آن بردارند. در واقع هنوز که هنوز است مشخص نیست که چه علل و عواملی موجب به وجود آمدن این اختلال میشوند.
با این حال، برخی علل و عوامل حدس زده شدهاند. این علل و عوامل احتمالی به قرارِ زیر اند:
۱- ژنتیک:
گفته میشود که اگر برادر، خواهر و یا والدین کسی به این اختلال مبتلا باشد، احتمال ابتلای آن شخص نیز به این اختلال افزایش مییابد. اما این را هم به خاطر داشته باشید که کم نیستند کسانی که به اختلال دوقطبی دچار اند اما هیچگونه سابقهی خانوادگی ندارند.
۲- ساختار مغز:
گاه از ساختار مغز بیماران به عنوان عاملی برای ابتلای آنان به دوقطبی یاد میشود.
۳- عوامل محیطی:
ممکن است عوامل محیطی نیز در ابتلای یک شخص به اختلال دوقطبی مؤثر باشند. عواملی همچون:
- استرس شدید
- بیماریهای جسمی
- و …
آیا اختلال دوقطبی ارثی است؟
تحقیقات بر ارثی بودن اختلال دوقطبی صحه گذاشتهاند. گویا این اختلال میتواند از والدین به کودک منتقل شود. البته این به آن معنا نیست که هر کسی که به اختلال دوقطبی مبتلا باشد حتماً آن را به فرزندان خود انتقال میدهد. همچنین به معنای آن هم نیست که هر کسی که به این اختلال دچار است، حتماً والدیناش نیز به این اختلال دچار بودهاند.
تشخیص
تشخیص اختلال دوقطبی امری مشکل است، چرا که تغییرات خلق و خو بسیار متفاوت و متنوع هستند. دشواری تشخیص، چنانکه در قسمت پیشین گفته شد، برای کودکان و نوجوانان بیشتر است. با این حال برای درمان این اختلال، حتماً بایستی تشخیص داده شود چرا که در صورت عدم درمان اوضاع بسیار بدتر خواهد شد. اما با درمان، یا همان کنترل، فرد مبتلا زندگی بهتر و شادتری را تجربه خواهد کرد.
روشهای تشخیص:
صرفاً از یک راه نمیتوان دوقطبی را تشخیص داد. به همین سبب، پزشک ممکن است روشهای مختلفی را برای تشخیص دوقطبی به کار ببرد. روشهایی همچون:
- معاینه بدنی (این معاینه ممکن است شامل آزمایش خون و ادرار نیز باشد)
- سنجش سلامت روان (پزشک ممکن است پیشنهاد مراجعه به روانپزشک را به بیمار بدهد. روانپزشک میتواند بیمار را از لحاظ روانی مورد ارزیابی قرار داده و درصدد یافتن علائم دوقطبی در او برآید)
- ثبت حالات (اگر روانپزشک تشخیص دهد که بیمار برخی علائم دوقطبی را دارد، پیشنهاد ثبت حالات را به بیمار میدهد. به این گونه که بیمار باید یکایک حالات و وضعیتهای خود را به همراه مدتزمان آنها ثبت کند. این مورد حتی شامل زمان خواب نیز میشود.
البته پزشک ممکن است علاوه بر این موارد، از روشهای دیگری نیز برای تشخیص این اختلال استفاده کند.
درمان اختلال دوقطبی
از روشهای مختلفی میتوان اقدام به درمان این اختلال کرد، روشهایی همچون: دارودرمانی، رواندرمانی و همچنین تغییر سبک زندگی. البته، همانطور که در قسمت اول گفتیم، درمانی قطعی برای این اختلال وجود ندارد و صرفاً میتوان درصدد کنترل علائم برآمد.
۱- درمان دارویی:
داروهای مفید در این زمینه عبارت اند از:
- تثبیتکنندههای خلق مانند لیتیم
- آنتی سایکوتیکها مانند اولانزاپین
- بنزودیازپینها مانند آلپرازولام
- و …
۲- رواندرمانی:
رواندرمانی میتواند شامل درمانهای زیر باشد:
- رفتار درمانی شناختی (این نوع درمان، نوعی گفتگو درمانی است. بیمار با درمانگر در مورد روشهایی که میتوانند به بیمار در کنترل علائم دوقطبی کمک کنند به بحث مینشینند)
- آموزش روانی (آموزش روانی به نوعی مشاوره گفته میشود که امکان بیشتر دانستن در مورد بیماری را در اختیار بیمار قرار میدهد)
- شوک درمانی
- طب سوزنی
- استفاده از مکملها
- و …
۳- تغییر سبک زندگی:
تغییر سبک زندگی نیز از جمله مواردی است که میتواند در درمان دوقطبی مفید باشد. با انجام کارهای زیر میتوان در این مسیر گام برداشت:
- داشتن یک روال مشخص برای خوردن و خوابیدن
- داشتن قدرت تشخیصِ تغییر حالات
- مشورت با یک پزشک متخصص
- درخواست از یک دوست برای پشتیبانی از بیمار به هنگام طی کردن مراحل درمان
- و …
اختلال دوقطبی و روابط
پیش از آن که بحث در مورد اختلال دوقطبی را به پایان ببریم، بهتر است اشارهای کوتاه به ارتباط اختلال دوقطبی و روابط شخص بیمار، خصوصاً روابط عاشقانهی او، داشته باشیم. بیمار نباید ابتلای خود به دوقطبی را از کسانی که با آنها در ارتباط است، خصوصاً از پارتنر خود، پنهان کند. او باید به پارتنر خود اعلام کند که به چنین اختلالی مبتلاست و از این رو، پارتنر باید بتواند او را درک کند. بیمار باید از پارتنر خود بخواهد که به هنگام بروز دوران شیدایی و همچنین دوران افسردگی کنار او باشد و پشتاش را خالی نکند.
اختصاصی وردنگار؛ هرگونه کپی برداری با نام و لینک دهی مستقیم مجاز است
