در مورد اپی نفرین چه می دانید؟ این هورمون چه فوایدی برای بدن دارد؟ اگر مقدار این هورمون در بدن کم شود چه آسیب هایی میتواند به بدن وارد کند؟ با ما همراه باشید تا در این باره بیشتر بدانید.
یک هورمون و انتقال دهنده عصبی است از دسته کاتکول‌آمین‌های درون‌ساز است. این ماده باعث افزایش ضربان قلب، انقباض عروق و انبساط راه‌های هوایی شده و در بروز واکنش جنگ و گریز سیستم عصبی سمپاتیک مؤثر است. این هورمون معمولاً در مواقعی که فرد هیجان بالا را تجربه می‌کند در بدن ترشح می‌شود.
مقدار و نحوه مصرف آمپول اپی نفرین
میزان مصرف این دارو باید حتما توسط پزشک تعیین گردد. اپی نفرین به داخل پوست یا عضله ران بیرونی تزریق می‌شود. بنابراین نباید آن را به رگ یا عضلات باسن تزریق کرد.
اثرات اپی نفرین بر بدن
فشار خون
اپی نفرین یکی از قوی‌ترین داروهای وازوپرسور شناخته شده‌است. اگر یک دوز داروئی از مسیر داخل وریدی تزریق شود اثر مشخص آن افزایش فشار خون است که به سرعت به اوج خود که با دوز تزریق شده متناسب است، می‌رسد. این افزایش فشار بیشتر سیستولیک است، لذا فشار نبض را هم افزایش می‌دهد. در برگشت فشارخون ممکن است به زیر میزان اولیه برگشته و سپس عادی شود.
افزایش فشار خون به علت اپی نفرین سه جزء دارد:
- تحریک مستقیم میوکارد که قدرت انقباض بطن را افزایش می‌دهد (اینوتروپیک مثبت)
- افزایش تعداد ضربان قلب (کرونوتروپیک مثبت)
- انقباض عروق، به خصوص در مویرگ‌های پوست و حتی در بسیاری از وریدها.
در نتیجه این واکنش‌ها ضربان نبض در ابتدا شتاب گرفته ولی با بالا رفتن فشار خون، با عمل تخلیه جبرانی واگ ضربان کاهش می‌یابد. دوزهای اندک از اپی نفرین (۰٫۱ میلی‌گرم / کیلوگرم) ممکن است فشار خون را کاهش دهند. این اثر کاهنده از دوزهای اندک به علت حساسیت بیشتر گیرنده‌های بتا-۲وازودیلاتور به اپی نفرین نسبت به گیرنده‌های آلفای وازوکانستریکتور است.
اثرات بر قلب
اپی نفرین یک محرک قوی قلبی است. گیرنده‌های بتا-۱، بتا-۲، بتا-۳ و آلفا در قلب وجود دارند. اثر اپی نفرین، تأثیر مستقیم روی گیرنده‌های بتا-۱ میوکارد و سلول‌های ضربان‌ساز است. اثر ایجاد شده افزایش ضربان، کوتاه شدن و قدرتمندتر شدن سیستول و افزایش برون‌ده قلب است. در برابر افزایش کار قلب طبعاً مصرف اکسیژن نیز توسط قلب بالا می‌رود.
اثر روی ماهیچه‌های صاف
بسته به نوع گیرنده‌های موجود در اندام‌های مختلف بدن اثرات انقباضی یا انبساطی ایجاد می‌شود مثلاً با تحریک گیرنده‌های بتا-۲ و انقباض عضلات شعاعی عنبیه، گشادی مردمک روی می‌دهد.
اثرات تنفسی
اپی نفرین از برونکودیلاتورهای قوی است. همچنین میتواند اثرات برونکوکانستریکتور ناشی از بیماری‌ها (مانند آسم) یا داروها را با تحریک گیرنده‌های بتا-۲ و انبساط عضلات مجاری تنفسی به خوبی رفع کند.
دستگاه عصبی مرکزی
به علت عدم ورود اپی نفرین به دستگاه عصبی مرکزی اثرات عصبی قابل توجهی ندارد ولی علایم عصبی همچون سردرد، احساس ناآرامی، لرزش را ایجاد می‌کند که بیشتر ناشی از اثرات سوماتیک اپی نفرین بر قلب و گردش خون و عضلات است تا اثر بر اعصاب.
اثرات متابولیک
اپی نفرین باعث افزایش قند و لاکتات خون می‌شود. اپی نفرین باعث مهار انسولین و تحریک گلوکاگون می‌شود. همچنین اپی نفرین باعث افزایش آزاد شدن اسیدهای چرب آزاد از آدیپوسیت‌ها و تجزیه تری گلیسریدها می‌شود.
عوارض
اپی نفرین میتواند عوارضی همچون سردرد، ناآرامی، ترمور، تپش قلب ایجاد کند. این عوارض با استراحت و دراز کشیدن بهبود می‌یابند. عوارض جدی‌تر شامل خونریزی مغزی به علت افزایش سریع فشار خون و آریتمی‌های قلبی است. درد قلب ممکن است در بیماران با مشکلات عروق کرونری ایجاد شود. مصرف آن در افرادی که داروهای بلاک‌کننده گیرنده بتای غیر انتخابی مصرف می‌کنند، منع شده‌است چرا که روی گیرنده‌های آلفا به تنهایی منجر به خونریزی مغزی میتواند شود. این دارو می تواند مانند سایر داروها عوارض جانبی در پی داشته باشد . شما ممکن است هیچ کدام از این عوارض را در خود مشاهده نکنید و یا چندین عارضه به صورت همزمان در شما بروز کند.
عوارض جانبی تزریق اپی نفرین عبارتند از:
- مشکلات تنفسی ، تنگی نفس ، درد قفسه سینه ، افزایش ضربان قلب ، تپش قلب
- رنگ پریدگی ، عرق کردن ، بی حالی ، سرگیجه ، حالت تهوع و استفراغ
- احساس اضطراب و استرس ، عصبی بودن
- درد فک / درد کتف و بازو / کمر درد
- تاری دید / دوبینی / سیاهی رفتن چشم / دیدن هاله نور در اطراف اجسام نورانی
- آبی شدن نوک انگشتان و ناخن / سردی پوست / خواب آلودگی
- افزایش سریع وزن /
نکات مهم
- دارو را در ساعات منظمی از شبانه‌روز، مصرف کنید.
- از آنجایی که که اپی نفرین در صورت نیاز مورد استفاده قرار می‌گیرد، برنامه روزانه‌ای ندارد.
- اگر در دوران بارداری یا شیردهی هستید، بدون مشورت پزشک از این دارو استفاده نکنید.
- چنانچه به ترکیبات این دارو حساسیت دارید، آن را مصرف نکنید.
- در هر بار استفاده از اپی نفرین برای درمان یک واکنش آلرژیک شدید، به پزشکان اورژانس مراجعه کنید.
- دارو را مطابق با دستور پزشک، مصرف کنید.
- چنانچه در اطراف ناحیه‌ای که در آن تزریق کرده‌اید دچار درد، تورم، گرما، قرمزی یا علائم دیگری از عفونت شدید، به پزشک اطلاع دهید.
- در صورتیکه سابقه ابتلا به بیماری‌هایی نظیر بیماری قلبی یا فشار خون بالا، آسم، بیماری پارکینسون، افسردگی یا بیماری روحی، اختلال تیروئید یا دیابت را داشته‌اید، قبل از دریافت اپی نفرین، با پزشک خود در این رابطه مشورت کنید.
- فهرست کلیه داروهای خود را در اختیار پزشک قرار دهید. ممکن است برخی از داروها با داروی اپی نفرین تداخل داشته باشند.
- در صورت سابقه هر نوع حساسیت دارویی یا غذایی، قبل از مصرف این دارو پزشک را در جریان قرار دهید.
- در صورت تغییر رنگ دارو، از تزریق اپی نفرین استفاده نکنید.
- بطور منظم به پزشکتان مراجعه کنید تا بتواند بهبودتان را زیر نظر داشته باشد.
- مصرف این دارو برای کودکان، توصیه نمی‌شود.
گردآوری: وردنگار
